Արցախ Միությունը բողոքի նոտա է ուղարկել բռնազավթված Ստեփանակերտում ՏՀԿ գագաթնաժողովին մասնակցած երկրների կառավարություններին։ Այս մասին տեղեկանում ենք միության տարածած հաղորդագրությունից։

«Արցախ Միությունը բողոքի նոտա է ուղարկել այն երկրների կառավարություններին, որոնց նախագահները կամ այլ բարձրաստիճան ներկայացուցիչներ անցած շաբաթ բռնազավթված Ստեփանակերտում մասնակցել են Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության 17-րդ գագաթնաժողովին: Նշված երկրներն են՝ Ադրբեջան, Թուրքիա, Իրան, Ուզբեկստան, Ղրղզստան, Տաջիկստան, Պակիստան, Թուրքմենստան, Աֆղանստան, Ղազախստան, Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետություն (ՀԿԹՀ), Արաբական Միացյալ Էմիրություններ (ԱՄԷ), ՄԱԿ-ի Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան Տարածաշրջանի Տնտեսական և Սոցիալական Հանձնաժողով (ՄԱԿ ԷՍԿԱՏՕ), Նիգերիա։

Բողոքի նոտայում, մասնավորապես, ասված է.

«Արցախ միությունը, որպես առաջատար համայնքային կազմակերպություն, խստորեն դատապարտում է Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության (ՏՀԿ) 17-րդ գագաթնաժողովի անցկացումը հուլիսի 3-4-ին Ստեփանակերտում՝ Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) Հանրապետության մայրաքաղաքում, որը ներկայումս գտնվում է Ադրբեջանի բռնազավթման ներքո։ Մենք նաև արտահայտում ենք մեր խորը մտահոգությունն ու դատապարտումը Ձեր կառավարության՝ այս միջոցառմանը բարձր մակարդակով անօրինական մասնակցության կապակցությամբ։

2020-2023 թվականներին Ադրբեջանը իրականացրել է Արցախի բնիկ հայ բնակչության նկատմամբ էթնիկ զտումների և ցեղասպանության համակարգված արշավ։ Այս քաղաքականության հետևանքները ողբերգական ակնհայտությամբ դրսևորված էին Ձեր այցի ընթացքում՝ բնակչությունից ամբողջությամբ զրկված հայրենիք, գույքի համատարած ոչնչացում և մշակութային ժառանգության նկատմամբ շարունակվող ոտնձգություններ։ 

Բռնազավթված Արցախում պաշտոնական միջազգային միջոցառումների անցկացումը դիտավորյալ փորձ է Ադրբեջանի կողմից լեգիտիմացնելու ուժի անօրինական կիրառման, զանգվածային տեղահանության և մշակութային բնաջնջման հետևանքները։

Թեև պաշտոնական հաղորդագրություններում գագաթնաժողովի նպատակը նկարագրվում էր որպես տնտեսական համագործակցության և տարածաշրջանային զարգացման խթանում, սակայն հարկ է հաշվի առնել, որ Հարավային Կովկասում կայուն խաղաղությունն ու զարգացումը չեն կարող ձեռք բերվել առանց Արցախի ժողովրդի ներառական մասնակցության և հավաքական վերադարձի։

Նրա անվտանգ, արժանապատիվ, անխոչընդոտ, կայուն և անհապաղ վերադարձը իր հայրենիք պետք է ապահովվի միջազգային իրավական նորմերին համապատասխան, ներառյալ՝

Արդարադատության միջազգային դատարանի վճիռը (2023 թ. նոյեմբերի 17), և

ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի հայտարարությունը (2023 թ. հոկտեմբերի 11)։

Բռնազավթման և ուժի կիրառման միջոցով պարտադրված ստատուս քվոյի փաստացի լեգիտիմացմանը նպաստող ցանկացած գործողություն կամ այց ուղղակիորեն խարխլում է արդարության, հաշտեցման և տևական խաղաղության հաստատմանն ուղղված միջազգային ջանքերը։ Հետևաբար, Ձեր մասնակցությունն այս միջոցառմանը կարող է մեկնաբանվել որպես միջազգային իրավական սկզբունքներից շեղում և, անկախ դիտավորությունից, կարող է ընկալվել որպես Ադրբեջանի ռասայական խտրականության և մշակութային ոչնչացման քաղաքականությանը համահունչ գործողություն։

Մենք նաև շեշտում ենք, որ նման միջոցառման անցկացումը բռնազավթված Ստեփանակերտում՝ հայկական կրոնական և մշակութային ժառանգության շարունակվող ոչնչացման, զեղծարարության և յուրացման, ինչպես նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի և մարդու իրավունքների այլ փաստահավաք առաքելություններին թույլտվություն չտալու պայմաններում՝ առանձնապես սադրիչ և մտահոգիչ է։

Հիշեցնում ենք Ձեզ, որ Արցախում մշակութային և կրոնական վայրերի շարունակվող վանդալիզմը, եկեղեցիների պղծումը և սեփականության իրավունքների խախտումները ոչ միայն միջազգային հումանիտար և մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումներ են, այլև խախտում են Արդարադատության միջազգային դատարանի կողմից 2021 թվականի դեկտեմբերի 7-ին կայացրած պարտադիր կատարման ենթակա որոշումը, որը կոչ է անում Ադրբեջանին կանխել և պատժել նման գործողությունները։

Վերոշարադրյալի լույսի ներքո մենք խստորեն կոչ ենք անում Ձեր կառավարությանը հրապարակայնորեն պարզաբանել իր դիրքորոշումը Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի և նրա բռնի տեղահանված բնակչության վերաբերյալ, ինչպես նաև ձեռնպահ մնալ ցանկացած գործողությունից, որը կարող է մեկնաբանվել որպես Ադրբեջանի բռնազավթման և ցեղասպանության քաղաքականության ճանաչում կամ հաստատում

Ավելին, մենք կոչ ենք անում միջազգային հանրությանը ապահովել մշակութային ցեղասպանության շարունակվող գործողություններին հստակ, սկզբունքային և համակարգված արձագանք, ինչպես նաև պաշտպանել Արցախի բռնի տեղահանված հայ բնակչության իրավունքները»»։